NGA VERA TIKA 
Suksesi i vazhdueshëm i të djathtës ekstreme në Evropë nuk është një fenomen i thjeshtë. Megjithatë, vitet e fundit ky sukses mund t’u atribuohet kryesisht krizave të njëpasnjëshme që kanë goditur kontinentin, si kriza ekonomike dhe ajo e refugjatëve, pandemia e COVID dhe lufta në Ukrainë. Këto kriza kanë shkaktuar rritje çmimesh, tensione politike, zhgënjim dhe zemërim. Politikat e tranzicionit energjetik të BE-së gjithashtu kanë shkaktuar pakënaqësi për shkak të kostove të larta, duke shkaktuar së fundmi protesta të shumta të fermerëve që denoncojnë një “ambientalizëm ndëshkues”. I gjithë ky zemërim është kanalizuar dhe përthithur nga partitë e djathta ekstreme përmes një strategjie të thjeshtë: duke ofruar zgjidhje të thjeshta për probleme komplekse, të bazuara në shënjestrimin, shpesh të të huajve dhe të pakicave të ndryshme, ndërkohë që partitë tradicionale qeverisëse përpiqen për të gjetur zgjidhje dhe për të bindur qytetarët që bëhen gjithnjë e më dyshues.
Duke u përqendruar kështu në diskutimin publik për këto çështje, e djathta ekstreme evropiane përfiton nga pasiguritë e përgjithshme të qytetarëve për të fituar zgjedhjet dhe për të ardhur gradualisht në pushtet, duke ndikuar madje edhe në nivelin e BE-së.
Në këtë kontekst, rasti i Francës shkakton shqetësim të veçantë. Fronti Kombëtar dhe Reconquête, dy parti të djathta ekstreme, arritën një rezultat historik duke mbledhur 37% të votave, më shumë se dyfishi i rezultatit të partisë qeverisëse të Macron, e cila mori vetëm 15%. Kjo humbje dërrmuese e shtyu Presidentin Macron të shpërndajë Asamblenë Kombëtare për herë të parë që nga viti 1997, duke shkaktuar zgjedhje të parakohshme parlamentare. E karakterizuar nga shumë si një “bast i çmendur” ose “mision vetëvrasës”, kjo vendim shkaktoi një tërmet politik. Duke pasur parasysh rezultatin e të djathtës ekstreme në zgjedhjet evropiane, ekziston një rrezik i lartë që të shohim Frontin Kombëtar të fitojë shumicën në zgjedhjet parlamentare të vitit 2024, gjë që do të çonte në një ndryshim të qeverisë, ngjitjen e Jordan Bardella si Kryeministër, dhe bashkëpunim me Presidentin Macron.
Në nivel evropian, këto zgjedhje kombëtare nuk do të kenë ndikime të drejtpërdrejta në dinamikat politike ose në marrjen e vendimeve në Bruksel. Megjithatë, ato kanë një rëndësi simbolike të dukshme që duhet të shqetësojë mbrojtësit e demokracisë dhe lirisë në të gjithë Evropën. Ky sukses historik i të djathtës ekstreme pasqyron një fenomen të përhapur të legjitimimit të së djathtës ekstreme.
Në Francë, në vitin 2000, kualifikimi i kreut të Frontit Kombëtar Jean-Marie Le Pen në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale shkaktoi një mobilizim historik në favor të Jacques Chirac. Njëzet e katër vjet më vonë, tendenca është e ndryshme dhe vota për të djathtën ekstreme është bërë më e pranuar nga një pjesë e madhe e popullsisë. Ky fenomen i “de-demonizimit” të ideve të djathta ekstreme nuk kufizohet vetëm në Francë. Në vende si Austria, Italia, Hungaria, Gjermania, Holanda, Polonia, Rumania dhe Bullgaria, partitë e djathta ekstreme janë fuqizuar në dekadën e fundit, duke sjellë një zhvendosje të përgjithshme të spektrit politik në të djathtë. Kjo është e vërtetë në Francë me Republikanët, në Gjermani me CDU-në dhe në Holandë me VVD-në.
Sfida për demokracinë evropiane është e madhe dhe kërkon veprim kolektiv për të përballuar ngritjen e të djathtës ekstreme dhe për të ruajtur vlerat themelore të lirisë dhe barazisë.
Në këtë periudhë kritike për demokracinë evropiane, vendimet që do të merren tani do të përcaktojnë të ardhmen e kontinentit për dekadat e ardhshme.
NDIQE LIVE “PANORAMA TV” © Panorama.al Burimi informacionit @Panorama.al: Lexo me shume ne :bota sot www.botasot.co
