EDISON YPI
Rruga e asfaltuar pĂ«r tâi rĂ«nĂ« rrotull Baba Tomorrit kthen majtas pak para Poliçanit.
Asfalti Ă«shtĂ« shpikur pĂ«r tĂ« vajtur nĂ«pĂ«r restoranta. Asfalti nuk Ă«shtĂ« shpikur pĂ«r tĂ« vajtur nĂ«pĂ«r faltore. Aq mĂ« pak pĂ«r tâi rĂ«nĂ« rrotull njĂ« Shenjtori si Abas Aliu.
Nejse, rruga gumëzhin nga turista me fuoristrada, vetura, nga pesë e nga gjashtë motoçikleta, biçiklista me çanta shpine, këmbësorë besimtarë tek ecin të kërrusur me një shkop në dorë.
Merr me vete ca qirinj tâi kesh pĂ«r tâi ndezur nĂ« vendet e shenjta ku je duke vajtur.
Mirëseardhjen për tek Babai ta uron çifti që nuk e tradhtojnë kurrë njëri-tjetrin, zoti Flladi dhe zonja Zonja Freskia. Mijëra mornica të fut në mish ky çift.
Një zonjë fort e nderuar, zonja Bellavista, të ofron pamje me bukuri rrënqethëse nga perëndimi.
Shpiragu, Sinja, Mali i Pilafit, Tre AvgatĂ«, Buzi shtrihen nĂ« horizont nĂ« njĂ« pamje bukurie drithĂ«ruese, qĂ« sâe rrok dot tĂ« plotĂ« asnjĂ« aparat fotografik.
NĂ« KapinovĂ«, fshat plot me gjelbĂ«rim dhe kopshtije, ka restorant, guesthouse, kafene. Sâia kemi ngenĂ«. KĂ«tĂ« herĂ« nuk jemi pĂ«r mish e pilaf. Jemi nisur tâi biem Babait rrotull.
Duke ikur përpjetë nëpër ca kthesa të ëmbla, që në kilometrat e para, aq madhështore bëhet pamja, sa kupton që Gramozi, Shpiragu, Dajti, Korabi dhe të tjerë janë të gjithë nipërit e Baba Tomorrit.
Aroma të panëmurta, ngjyra si nëpër ëndrra, tinguj melodiozë, të ftojnë të dehesh nëpër korie dhe pllaja. Kujdes! Mbahu! Bëhu i fortë! Mund të jenë Circe që të gurosin.
NjĂ« kĂ«tu, njĂ« atje, âBenzâ-a tĂ« prishur braktisur anĂ«s udhĂ«s.
Aq shumë pllaka guri dhe mermera sa nxirren mbi kurriz të Babait që po i vijmë rrotull, sa mjaftojnë e teprojnë për ta mbuluar çatinë e botës.
E vetme mes një pllaje të shkretë, Gjurma e Abas Aliut shfaqet befas pas një kthese. Ndize një qiri këtu të shpëtosh nga ca dreqnira që ke bërë.
Mbi rrugĂ« njĂ« âNo name restorantâ nga ata qĂ« sâbĂ«jnĂ« asnjĂ« reklamĂ«, por gatuajnĂ« gjĂ«ra qĂ« tĂ« lĂ«pish gishtat.
Tjetër restorant modest nga vjen aromë qoftesh. Duhmat e mishit të restoranteve ndeshen për jetë a vdekje me aromat e malit, që i fitojnë me lehtësi këto beteja.
Stane, tufa bagĂ«tish, koshere bletĂ«sh, âBenzâ-a tĂ« braktisur, kantiere, traktorĂ«, buldozerĂ«, qĂ« shkulin pllaka nga kurrizi i kĂ«rrusur i Babait.
Teqeja e Abas Aliut, e qetë. Nuk është ditë e shënuar. Pak vizitorë. Kurbanet nuk janë therur. Nëpër rrugë nuk rrjedh gjak. Hejet nuk janë gati. Zjarret nuk janë ndezur. Oxhakët nuk nxjerrin tym. Të vijë gushti, pa shomë e bëjmë.
Për Babain, Naimin, rilindasit, patriotët, sakrifikuesit, ndize edhe këtu një qiri.
Te një restorant ku si në çdo restorant sot për sot janë keq për kamarierë, shërben një nipçe vocërrak nja dhjetë vjeç.
Restoranta, kampingje, motoçikleta, biçikleta, turista. Aman o Abas Ali, çâbĂ«het kĂ«tu?
Therja përposhtë.
Si urdhon!
Asfalti mbaron ku duhej tĂ« fillonte. Por rruga tatĂ«pjetĂ« me shumĂ« kthesa sâĂ«sht e keqe. Ka taban tĂ« fortĂ« dhe Ă«shtĂ« e rrethuar me blerim tĂ« dendur.
Aty-këtu teqera bektashiane.
Gjerbësi duket që larg.
PĂ«r ta dridhur sa mĂ« farr zemrĂ«n, e mira do ishte GjerbĂ«si tĂ« shfaqej befas pas ndonjĂ« kthese. Po edhe kĂ«shtu si katund qĂ« duket e zhduket si hizĂ«r nga kthesa nĂ« kthesĂ«, sâĂ«shtĂ« keq.
Cili është ai lumë nën Gjerbës?
NjĂ« çoban me kĂ«rrabĂ«, pa gunĂ« dhe fyell, thotĂ« se ai lumi nĂ« horizont, nuk Ă«shtĂ« Devolli si tâu duk nga larg. Devolli Ă«shtĂ« prapa maleve. Ky ose kjo Ă«shtĂ« Tomorrica.
Ngjitet pĂ«rpjetĂ« njĂ« âToyotaâ. Ka qenĂ« nĂ« njĂ« stan nĂ« GjerbĂ«s. Ka marrĂ« nga stani dy desh dhe tre dhen tĂ« therur qĂ« i ka nĂ« karroceri.
Tre çuna qĂ« vijnĂ« pĂ«rballĂ« po e ngjitin tĂ« pĂ«rpjetĂ«n me njĂ« âGolf 4â. Nuk janĂ« skraparllinj. VijnĂ« nga Tirana. JanĂ« dashurorĂ« tĂ« natyrĂ«s. StudiojnĂ« pĂ«r âSoftware Designerâ. Ishin deri nĂ« GjerbĂ«s. MĂ« tutje sâvajtĂ«n. Nuk i besuan âGolfâ-it.
Hedh sytë nga pas dhe përpjetë.
Mbi Babanë Borë e pashkrirë!
Jemi qershor.
VetĂ«m njĂ« orĂ« e gjysmĂ« nga Divjaka âprej ku piqet buka nâdilliâ, borĂ« e pĂ«rjetshme.
Kjo pra Ă«shtĂ« ShqipĂ«ria, qĂ« ja marrsha tâligat. Dhe kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse milionat e turistĂ«ve po vinĂ« dhe gjithmonĂ« do tĂ« vinĂ«.
ĂesĂ«m e thatĂ« me dy lĂ«fytĂ« pret tĂ« vijĂ« Abas Aliu tâji nguli dy gishtat shkĂ«mbit tĂ« buçasi uji, ta pinĂ« besimtarĂ«t, tĂ« freskohen udhĂ«tarĂ«t, tĂ« rrjedhĂ« pĂ«rroi, tĂ« vaditen drurĂ«t.
AfĂ«r GjerbĂ«sit njĂ« çobaneshĂ« me nja dhjetĂ« dhiâ tĂ« thotĂ«:
Po, ke hyrë në Gjerbës, mire se të vish!
Gjerbësi i freskët plot me kopshtije ka dy hotele, restorant, kafene, dhe shërbime të tjera. Por pesë a gjashtë skraparllinj që kanë gjerbur nga një qelqe thonë se në Gjerbës turistat janë të rrallë. Kalojnë me fuoristrada dhe motoçikleta. Por jo me mijëra. I pengon rruga.
Hotelxhiu, një zotni i sjellshëm, bashkë me të shoqen të tregojnë për gjithçka që do të dish. Edhe për si shkohet nga Gjerbësi në Gramsh përmes lumit po se po, por edhe në Moglicë. Zonja thotë:
Në Moglicë shkohet kollaj. Sa kalon ato kodrat.
-Zonjë e nderuar, nuk janë kodra, janë male.
-Epo tâi krahasosh me Babain tonĂ«, kodra janĂ«. Ăa do ishte Babai ynĂ« po tĂ« ishin male ato vogĂ«lsira?
TĂ« zotĂ«t e hotelit tĂ« inkurajojnĂ« tĂ« vazhdosh pĂ«r ĂorovodĂ«.
TomorricĂ«n mjerĂ« kush sâe ka parĂ«.
Tomorrica është marramendëse, frymëndalëse, trushpuzë, shpirtndezëse.
Ta pĂ«rcjellĂ«sh TomorricĂ«n me tekst Ă«shtĂ« punĂ« qĂ« sâbĂ«het. Kush Ă«shtĂ« kureshtar, tĂ« vijĂ« ta shohĂ« nĂ« vend. TjetĂ«r zgjidhje sâka.
Duke ikur pĂ«r ĂorovodĂ« me TomorricĂ«n nĂ« tĂ« majtĂ«, shushatesh. Do tĂ« bĂ«rtasĂ«sh, por sâdi se kujt. Do tĂ« llafosesh, por sâdi me kĂ«.
Sâka problem. Abas Aliu Ă«shtĂ« i madh. SâtĂ« lĂ« kurrĂ« nĂ« baltĂ«. GjithmonĂ« tĂ« ndihmon. NĂ« çdo fshat tĂ« faneps anĂ«s udhĂ«s njĂ« çoban me kĂ«rrabĂ« dhe qen stani si ujk, njĂ« çoban skraparlli zemĂ«rmirĂ« qĂ« tĂ« rrĂ«fen fije pĂ«r pe luginĂ«zat, fshatrat, çukat, rripat, zgĂ«qet, pĂ«rrenjtĂ« e tĂ« tjera e tĂ« tjera.
Diku mes njĂ« tuneli tĂ« gjelbĂ«r makinĂ«s i vĂ«rsulen pesĂ« a gjashtĂ« qen tĂ« mĂ«dhenj si ujq. Lehin kĂ«rcĂ«nueshĂ«m, hapin gojĂ«n, zbardhin dhĂ«mbĂ«t. KĂ«ta nuk janĂ« si ata qĂ« lehin e nuk tĂ« hanĂ«. KĂ«ta kopenĂ« e mbrojnĂ« seriozisht. Ngrije shpejt xhamin. Sâe duroj dot tĂ« vdes nga kafshimi i qenit. Vjen çobani. ĂshtĂ« 15. Ruan 100 dhiâ. Shkon nĂ« shkollĂ«. ShtĂ«pinĂ« e ka atje poshtĂ«. ĂshtĂ« i qeshur dhe i mprehtĂ«. Si tĂ« mos jetĂ« i qeshur skraparlliu i vogĂ«l kur qentĂ« nuk e kafshojnĂ« se e njohin. NjĂ« video nja tre a katĂ«r minuta me qentĂ« kĂ«rcĂ«nues duke lehur me tĂ« madhe rrotull makinĂ«s duke ikur, do ishte mrekulli, por sâjam aq i shkathĂ«t.
Tomorrica me luginëza ku rrjedhin përrenj dhe struken fshatra⊠mos se më dalin lot.
Dy lapidarĂ«. Si gjithĂ« lapidarĂ«t. NĂ« vende tĂ« mira pĂ«r lapidarĂ« propagandistikĂ« dhe luftĂ«ra qĂ« sâu bĂ«nĂ«, tĂ« kĂ«qija pĂ«r luftĂ«ra tĂ« vĂ«rteta.
Pus i Shenjtë.
Atje poshtĂ«, atje tej, atje larg pas miliona kthesash, Ăorovoda e skraparllinjve, Osumi i kanioneve.
Babait rrotull i erdhe, besimin e dëshmove, ritin e respektove, në dy faltore qirinj ndeze, rrotull Babait nja 80 kilometra i erdhe. Nga çfarë pe e dëgjove u mahnite.
Tani, shqetësimet e Ajnshtajnit, luhatjet e Darvinit, dyshimet e Hamletit, pagjumësinë e Makbethit, rënkimet e Migjenit, çmendurinë e Diktatorit, të përpjetat e pluralizmit i ndjen më thellë, i kupton më mirë.
Duke u kthyer, te Ăesma me Ballkon, mĂ« ndalon njĂ« polic rrugor.
Nuk jam me shpejtësi. Letrat i kam në rregull. Rripin nuk e kam vënë sepse jam mbi 190 centimetra i lartë. Pse më ndali ky polic?
Polici skraparlli nuk mĂ« ndali pĂ«r tĂ« mĂ« pĂ«rshĂ«ndetur si pĂ«rshĂ«ndet çdo polic kur jam duke vajtur diku, âRrugĂ« tĂ« mbarĂ«â, por me njĂ« pĂ«rshĂ«ndetje sa tĂ« rrallĂ« dhe madhĂ«shtore: âKthim tĂ« mbarĂ«â, pra si pĂ«rshĂ«ndet njĂ« polic qĂ« e gjen me imagjinatĂ« dhe intuitĂ« se nĂ« çâmrekulli isha dhe u lumturova, dhe nĂ« çâhale po kthehem i lodhur pas 13 orĂ« mbi timon rrotull Babait. Faleminderit pĂ«r mirĂ«kuptimin gjenial o skraparlli modest.
NDIQE LIVE “PANORAMA TV” © Panorama.al Burimi informacionit @Panorama.al: Lexo me shume ne :bota sot www.botasot.co
